Esta é uma pré-visualização de arquivo. Entre para ver o arquivo original
36 ParaEntenderaTerra Um impactoimportanteocorreuhá65milhõesdeanos.O bólido,compoucomaisde 10km,causouaextinçãodemeta- dedasespéciesdaTerra,incluindotodososdinossauros.Tal- "ez, esseeventotenhapossibilitadoqueosmamíferossetor- nassema espéciedominante,preparandoo caminhoparao homem.O Quadro1.1descreveosefeitosdeimpactosdevá- lias tamanhosem nossoplanetae na vida. O poetaRobert FrosttalveztenhapensadonavulnerabilidadedavidanaTerra quandoescreveu Algunsdizemqueo mundoterminaráemlabaredaquente, Outrosdizemqueemfrioenregelado. Do queeuproveido desejoardente Euconcordocomosquetorcempelofogoinclemente. Masseeutiverdeperecerdobrado, Euachoqueconheçobemo querermal Paradizerquea destruiçãodo gelodesapiedado É tambémcolossal Esuficientepromundoseracabado.? Emboraa Terratenhaseesfriadodesdeseuinício ardente,ela continuaumplanetainquieto,mudandocontinuamentepormeio deatividadesgeológicas,taiscomoterremotos,vulcõeseglacia- ções.Essasatividadessãogovemadaspordoismecanismostér- micos:umintemoe o outroextemo.Mecanismosdetaltipo- como,porexemplo,omotoragasolinadeumautomóvel-trans- formamcaloremmovimentomecânicooutrabalho.O mecani- mointemodaTerraégovemadopelaenergiatérmicaaprisiona- daduranteaorigemcataclísmicadoplanetaegeradapelaradioa- tividadeemseusníveismaisprofundos.O calorinteriorcontrola osmovimentosnomantoenonúcleo,suprindoenergiaparafun- dirrochas,movercontinentesesoerguermontanhas.O mecani- moextemodaTerraécontroladopelaenergiasolar- calordasu- perfícieterrestreprovenientedoSol.O calordoSolenergizaaat- mosferaeosoceanoseéresponsávelpelonossoclimaetempo. Chuva,ventoegeloerodemmontanhasemodelamapaisageme. porsuavez,a fon11adasuperfíciemudao clima. Todasaspartesdonossoplanetaetodassuasinterações,to- madasjuntas,constituemo sistemaTerra.Emboraoscientistas daTerrapensemjá háalgumtempoemtermosdesistemasna- turais,foi apenasnasúltimasdécadasdo séculoXX queele dispuseramdeequipamentosadequadosparainvestigarcomoo sistemaTerrarealmentefunciona.Dentreosprincipaisavanços. estãoasredesdeinstrumentosesatélitesorbitantesdecoletade informaçõesdo sistemaTena numaescalaglobale o usode computadoreseletrônicoscompotênciasuficienteparacalcular amassaeaenergiatransferidasdentrodosistema.Osprincipai componentesdosistemaTerraestãodescritosnoQuadro1.2e representadosnaFigura panorâmica1.10.Já disconemosso- brealgunsdelesedefiniremososoutrosaseguir. Dedicaremosnossaatençãoàsdiversasfacetasdo sistema Tenanoscapítulosposteriores.Vamosagoracomeçarapensar sobrealgumasde suasfeiçõesbásicas.A Terraé umsistema aberto,nosentidodequetrocamassae energiacomo restante docosmos.A energiaradiantedoSolenergizao intemperismoe a erosãodasuperfícietenestre,bemcomoo crescimentodas plantas,asquaisservemdealimentoamuitosoutrosseresvivos. Nossoclimaécontroladopelobalançoentreaenergiasolarque Quadro 1.2 ~ . ".. :,,:.' ..• ", Os principaiscomponentesdo sistemaTerra Atmosfera Hidrosfera Biosfera Lira fera Astenofera Mantoinferior Núcleoextemo Núcleointerno A energiasolar energizaestescomponentes Invólucrogasosoqueseestendedesdeasuperfícieterrestreatéumaaltitudedecercade100km A esferadaáguacompreendetodososoceanos,lagos,rioseaáguasubterrânea Todamatériaorgânicarelacionadaàvidapróximaàsuperfícieterrestre ocalor internodaTerra energizaestescomponentes EspessacamadarochosaextemadaTerrasólidaquecompreendeacrostaeapartesuperiordomantoatéuma profundidademédiadecercade100km;formaasplacastectônicas Finacamadadúctildomantosobalitosferaquesedeformaparaacomodarosmovimentoshorizontaiseverti- aisdasplacastectônicas :\1antosobaastenosfera,estendendo-sedesdecercade400kmatéo limitenúcleo-manto8(cercade2.900km deprofundidade) CamadalíquidacompostapredominantementeporfeiTOliquefeito,estendendo-sedesdecercade2.900kmaté 5,150kmdeprofundidade E feramai intemaconstituídapredominantementedefeITOsólido,estendendo-sedesdecercade5.150kmaté ocentrodaTerra(cercade6.400kmdeprofundidade)